Yên Định điểm đến văn hóa tâm linh hấp dẫn

Hiện tại huyện có 49 di tích đã được Nhà nước xếp hạng, trong đó có 7 di tích cấp quốc gia, 42 di tích cấp tỉnh. Trong đó, có nhiều di tích đã gắn liền với các nhân vật lịch sử, với những sự kiện lịch sử nổi tiếng và là những điểm đến tâm linh hấp dẫn cho mọi người dân du xuân, vãn cảnh, chiêm bái như: Núi và Đền Đồng Cổ, Bà Triệu, Khương Công Phụ, Ngô Thị Ngọc Dao, Đào Cam Mộc, Trần Ân Triêm...

Núi và Đền Đồng Cổ

Đền Đồng Cổ là một trong những di tích lịch sử và văn hóa nổi tiếng của xã Yên Thọ. Đây là ngôi đền linh thiêng có lịch sử lâu đời nhất xứ Thanh. Đền được xây dựng từ thời Hùng Vương năm 2579 trước công nguyên.

Theo sử sách ghi lại, Đền Đồng Cổ tọa lạc trên chân núi Khả Lao, nằm trong quần thể di tích núi Tam Thai, chùa Thanh Nguyên, Quán Triều Thiên, hồ Bán Nguyệt, Bến Trường Châu, hang động thông với sông Mã thuộc làng Đan Nê, xã Yên Thọ. Tương truyền khi vua Hùng cất quân đi dẹp giặc Hồ Tôn ở phương Nam, khi nghỉ tại đây, trong giấc chiêm bao, nhà vua được thần núi báo mộng rằng dưới chân núi có trống đồng cổ, đào lên dùng tiếng trống làm linh khí đuổi giặc. Nhà vua làm theo, quả nhiên, quân giặc nghe tiếng trống đồng âm vang đã sợ khiếp vía và rút chạy. Quân ta thắng trận trở về, vua Hùng vào đền làm lễ tạ ơn và phong thần núi Khả Lao là “Đồng cổ đại vương”, cho lập đền thờ, đúc trống đồng, ngựa đồng rước vào đền thờ phụng.

Đền được bao quanh bởi phong cảnh sơn thủy hữu tình, có kiến trúc theo phong cách thời nhà Lý, bao gồm tiền điện, thượng điện và hậu cung. Tiền điện có 2 tầng, 8 mái, 5 gian. Thượng điện bao gồm 3 gian, 3 bàn thờ thần Đồng Cổ cùng với các vị anh hùng có công lao trong sự nghiệp đánh giặc. Hậu cung được bố trí với kiến trúc cổ kính. Đền thờ các vị thần đã giúp các triều đại đánh thắng giặc ngoại xâm, diệt trừ phản loạn và là ngôi đền được xem là di tích linh thiêng bậc nhất trong tỉnh. Đền Đồng Cổ nằm trong quần thể di tích gồm có: núi Tam Thai, chùa Thanh Nguyên, Quán Triều Thiên, hồ Bán Nguyệt, bến Trường Châu, hang động thông với sông Mã... tạo nên một bức tranh tuyệt mỹ mà các tiền nhân đã xây dựng. Năm 2001, đền Đồng Cổ được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là khu Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia và đã được UBND tỉnh đầu tư tôn tạo, phục dựng. Đã trở thành mỹ tục, hằng năm vào các ngày 14 và 15/3 âm lịch Lễ hội Kỳ Phúc - đền Đồng Cổ được khai hội. Đây là lễ hội truyền thống có quy mô lớn, với nghi lễ chính là tế lễ, rước sắc, rước kiệu... Lễ hội đền Đồng Cổ thu hút hàng nghìn người dân và du khách đến tham quan, dâng hương, hành lễ.

 

Nữ anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh

Anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh (còn gọi là Triệu Trinh Nương, Bà Triệu) sinh ngày 2 tháng 10 năm Bính Ngọ, tại vùng núi Quan Yên (nay thuộc xã ĐịnhTiến, huyện Yên Định).

Căm thù lũ giặc tàn bạo, Bà Triệu đã cùng anh là Triệu Quốc Đạt dựng cờ khởi nghĩa, được Nhân dân khắp nơi nhiệt tình hưởng ứng. Từ Quan Yên quê nhà, bà đã cùng nghĩa quân vượt sông Chu sang núi Nưa (Nông Cống, Triệu Sơn) xây dựng căn cứ, tích luỹ lương binh lập căn cứ lâu dài cho cuộc khởi nghĩa. Năm 247, từ núi Nưa, nghĩa quân của bà đã tấn công thành Tư Phố và giành thắng lợi trọn vẹn. Trên đà thắng lợi, nghĩa quân tiến xuống Bồ Điền (Triệu Lộc, Hậu Lộc) cùng với Nhân dân địa phương xây dựng căn cứ lâu dài cho cuộc kháng chiến. Trước tinh thần và khí phách của người con gái mới ngoài 20 tuổi, Nhân dân Cửu Chân (Thanh Hoá) đã nô nức gia nhập nghĩa quân của bà. Từ căn cứ Bồ Điền, nghĩa quân đã tiến đánh các thành ấp của giặc Ngô khiến cho quan quân địch từ Thái thú đến Huyện lệnh, kẻ bị giết, kẻ phải tháo chạy trong cơn hoảng loạn. Trước thanh thế và sức mạnh của khởi nghĩa Bà Triệu, nhà Ngô đã phái Lục Dận, một tên tướng khét tiếng tàn ác cùng 8.000 quân với nhiều lâu thuyền hùng hổ kéo sang hòng đè bẹp cuộc khởi nghĩa. Do tương quan lực lượng quá chênh lệch, trong một trận giao tranh ác liệt, Bà Triệu đã anh dũng quyên sinh trong sự tiếc thương, kính phục của Nhân dân, vào ngày 22 tháng 2 năm Mậu Thìn 248.

Để tưởng nhớ công lao trời biển của bà, hàng năm vào ngày 22-2 âm lịch hằng năm, cán bộ và nhân dân xã Định Tiến và du khách thập phương về dâng hương, dâng  hoa tỏa lòng thành kính tri ân nữ Anh hùng dân tộc tại đền bà Triệu tại xã Định Tiến.

 

Di tích Điện Thừa Hoa và Từ đường Phúc Quang, xã Định Hòa

Điện Thừa Hoa là trung tâm của quần thể Di tích lịch sử Điện Thừa Hoa và Từ đường Phúc Quang thuộc xã Định Hòa.

Sự ra đời của di tích gắn liền với vai trò, vị thế và cuộc đời ít nhiều ly kỳ của nhân vật được phụng thờ Hoàng Thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao - người được sử gia ngợi ca là “đức sánh với trời đất, công rạng rỡ Tam thánh, xứng đáng hàng đầu của các vị Hoàng hậu nước Đại Việt” và là “Mẫu nghi thiên hạ".

Điện Thừa Hoa (còn gọi là Phủ Nhì, Đền Thánh Mẫu) thuộc di tích lịch sử, văn hóa cấp Quốc gia Điện Thừa Hoa và từ đường Phúc Quang mà trung tâm là đền thờ Thánh Mẫu Ngô Thị Ngọc Dao (thân mẫu Vua Lê Thánh Tông). Quần thể Di Tích văn hoá Đồng Phang (Định Hoà) theo lối kiến trúc phương Đông và mang đậm dấu ấn văn hoá thời Lê, thời phong kiến Việt Nam hưng thịnh. Toàn bộ khu Điện Thừa Hoa có diện tích hơn 5 mẫu. Điện được xây dựng theo lối kiến trúc cổ phương Đông trong một không gian “Nội công ngoại quốc”. Xây dựng theo kiến trúc 3 lớp, hình chữ “Tam”, gồm: cung Đệ Nhất (chính tẩm), cung Đệ Nhị, cung Đệ Tam. Theo gia phả họ Ngô, tháng 2 năm Hồng Đức thứ 4 (1473) Vua Lê Thánh Tông ngự về Tây Kinh (tức Lam Kinh) bái yết tổ tiên đã về thăm quê ngoại, cho tu sửa Thuần Mậu đường và đổi tên là Phúc Quang từ đường, đồng thời cho xây dựng một cung để phụng dưỡng mẹ (Hoàng Thái Hậu Ngô Thị Ngọc Dao) đặt tên là Điện Thừa Hoa.

 Điện Thừa Hoa xây dựng cách đây đã gần 600 năm, là nơi thờ Chính Quang thục Hoàng Thái Hậu Ngô Thị Ngọc Dao. Bà sinh năm Canh Tý (1420) con gái Dụ Vương Ngô Từ, là người phụ nữ có vị trí đặc biệt trong lịch sử triều Lê, có ảnh hưởng và công lao to lớn với 3 vị vua Lê (bà là vợ vua Lê Thái Tông, mẹ vua Lê Thánh Tông và là bà nội vua Lê Hiển Tông) - là những vị vua anh minh, khiến cho thời Lê Sơ trở thành thời kỳ thịnh trị nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam. Bà được sử sách ghi nhận, tôn vinh là “Mẫu nghi thiên hạ”.

Năm 2016, di tích được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia. Đầu năm 2018, với sự quan tâm của Nhà nước và các nguồn xã hội hóa, Điện Thừa Hoa đã được khởi công phục dựng toàn bộ đền thờ 3 cung: Nhất, Nhị, Tam.

 

Những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc của Núi và đền Đồng Cổ, Nữ anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh, Di tích Điện Thừa Hoa và Từ đường Phúc Quang… để thế hệ cháu con tiếp bước tiền nhân trong hành trình xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Đồng thời  là những điểm đến văn hóa tâm linh hấp dẫn, phục vụ nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân và du khách thập phương trong và ngoài huyện đến dâng hương, vãn cảnh, du xuân./.

Bài và ảnh PV:: Lê Uyên.